గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్(జీర్ణాశయ వాతము)

డాక్టర్ కరుటూరి సుబ్రహ్మణ్యం, MD, FRCP (లండన్), FACP (అమెరికా)
కిఫి హాస్పిటల్
దానవాయి పేట
రాజమండ్రి
ఫోన్ : 85000 23456


గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ అంటే ఏంటి
?

డిలేయిడ్ గ్యాస్ట్రిక్ ఎంప్టీయింగ్ అని కూడా పిలువబడే గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ అనేది కడుపు నుండి చిన్న ప్రేగు వరకు ఆహార కదలికను నిదాన పరిచే లేదా ఆపే ఒక రుగ్మత. సాధారణంగా, వేగస్ నెర్వ్ (మెడకు, ఛాతికి, ఉదరమునకు ప్రాకు సంచారక నాడి) ద్వారా నియంత్రించబడే పొట్ట యొక్క కండరాలు, ఆహారాన్ని విడగొట్టి జీర్ణ వాహిక (గ్యాస్ట్రోఇంటెస్టినల్ ట్రాక్ట్ GI) గుండా దానిని తరలించడానికి కుదించుకుపోతాయి. GI ట్రాక్ట్ అనేది నోటి నుండి పాయువు వరకు ఉండే సుదీర్ఘ, మెలితిరిగిన ట్యూబ్ లో కలుపబడే బోలు అవయవాల ఒక శ్రేణి. హార్మోన్లు, ఎంజైమ్ల విడుదలతో పాటు GI ట్రాక్ట్ లోని కండరాల కదలిక అనేది, ఆహారం జీర్ణం అవ్వటాన్ని అనుమతిస్తుంది. గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ అనేది అనారోగ్యం లేదా గాయం కారణంగా వేగస్ నాడి దెబ్బతిన్నప్పుడు మరియు కడుపు కండరాలు సాధారణంగా పని చేయడం మానివేసినప్పుడు సంభవించవచ్చు. అప్పుడు ఆహారం పొట్ట నుండి చిన్న ప్రేగుకు నెమ్మదిగా కదులుతుంది లేదా  పూర్తిగా కదలడం ఆపివేస్తుంది.

ఏది గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ ను కలిగిస్తుంది?

గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ నిర్ధారణ అయిన చాలా మందికి ఐడియోపతిక్ గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ (అకారణ గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్) ఉంటుంది. దీని అర్థం ఏమిటంటే, ఒక ఆరోగ్య సంరక్షణ ప్రదాత వైద్య పరీక్షలతో కూడా కారణాన్ని గుర్తించలేడు. మధుమేహం ఉన్న వారికి,  రక్తంలో చక్కెర అని కూడా పిలువబడే రక్తంలో గ్లూకోజ్ అధిక స్థాయిలో ఉంటుంది. కాలక్రమేణా, అధిక రక్త గ్లూకోజ్ స్థాయిలు వేగస్ నాడిని దెబ్బతీయవచ్చు. గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ ను కలిగించే ఇతర గుర్తించదగిన కారణాలలో ప్రేగు శస్త్రచికిత్స మరియు పార్కిన్సన్ వ్యాధి లేదా మల్టిపుల్ స్క్లేరోసిస్ వంటి నాడీ వ్యవస్థ వ్యాధులు ఉంటాయి. ఇప్పటికీ స్పష్టమైన ఆధారాలు లేని కారణాల వల్ల, గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ పురుషుల్లో కంటే మహిళల్లో ఎక్కువ సామాన్యంగా కనుగొనబడింది.

గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ యొక్క లక్షణాలు ఏమిటి?

గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ యొక్క అత్యంత సాధారణ లక్షణాలు వికారం, కేవలం చిన్న మొత్తం ఆహారం తిన్నతర్వాత ఉబ్బరంగా అనిపించడం మరియు జీర్ణంకాని ఆహారాన్ని వాంతి చేసుకోవడం—కొన్ని సార్లు భోజనం చేసిన చాలా గంటల తర్వాత.  గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ యొక్క ఇతర లక్షణాలలో ఈ క్రిందివి ఉంటాయి

  • యాసిడ్ రిఫ్లక్స్ లేదా యాసిడ్ రిగార్జిటేషన్ అని కూడా పిలువబడే, గ్యాస్ట్రోఎసోఫాగియల్ రిఫ్లక్స్ (GER)—కడుపులోని పదార్థాలు, నోటిని కడుపుతో కలిపే అవయవమైన అన్నవాహికలోకి తిరిగి వెనుకకు ప్రవహించే ఒక పరిస్థితి
  • కడుపు ప్రాంతం లో నొప్పి
  • కడుపు ఉబ్బరం
  • ఆకలి లేకపోవడం

జిడ్డుగల లేదా రిచ్ ఆహారాలు, ఫైబర్ కలిగిన ఆహార పదార్థాలను అధిక పరిమాణంలో తినడం—పచ్చి పండ్లు మరియు కూరగాయలు వంటివి—లేదా కొవ్వు లేదా కార్బోనేషన్ అధికంగా కలిగిన పానీయాలను తాగడం ద్వారా లక్షణాలు  తీవ్రతరం కావచ్చు. లక్షణాలు తేలికపాటివి లేదా తీవ్రమైనవి కావచ్చు, మరియు అవి కొంతమందిలో తరచుగా సంభవించవచ్చు మరియు ఇతరులలో అరుదుగా సంభవించవచ్చు. కాలక్రమేణా ఒకే వ్యక్తి లో గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ యొక్క లక్షణాల తీవ్రతలో కూడా తేడా ఉండవచ్చు. కొన్నిసార్లు గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ ను నిర్ధారించడం కష్టం ఎందుకంటే ప్రజలు ఇతర వ్యాధుల లక్షణాలను పోలిన ఒక లక్షణాల శ్రేణిని అనుభవిస్తారు.

గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ ఎలా నిర్ధారణ చేయబడుతుంది?

శారీరక పరీక్ష, వైద్య చరిత్ర, రక్త పరీక్షలు, GI ట్రాక్ట్ లో అవరోధం లేదా నిర్మాణాత్మక సమస్యలను నివారించే పరీక్షలు, మరియు గ్యాస్ట్రిక్ ఎంప్టీయింగ్ పరీక్షల ద్వారా గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ నిర్ధారణ చేయబడుతుంది. పరీక్షలు ఒక పౌష్టికాహార రుగ్మత లేదా అంతర్లీన వ్యాధిని కూడా గుర్తించవచ్చు. ఏదైనా అవరోధం లేదా ఇతర నిర్మాణాత్మక సమస్యలను నివారించడానికి, ఆరోగ్య సంరక్షణ ప్రదాత ఈ క్రింది పరీక్షలలో ఒకటి లేదా ఎక్కువ వాటిని చెయ్యవచ్చు:

అప్పర్ గ్యాస్ట్రోఇంటెస్టినల్ (GI) ఎండోస్కోపీ: ఈ ప్రక్రియలో ఎండోస్కోప్—అన్నవాహిక, పొట్ట మరియు చిన్న ప్రేగు యొక్క మొదటిభాగమైన ఆంత్రమూలం తో కూడి ఉండే ఎగువ GI ట్రాక్ట్ ను చూడటానికి లైటు గల ఒక చిన్న, తేలికగా వంగునట్టి ట్యూబ్—ను ఉపయోగిస్తారు. ఈ పరీక్ష ఆసుపత్రి లేదా అవుట్ పేషెంట్ సెంటర్ లో ఒక గాస్ట్రోఎంటెరాలజిస్ట్—జీర్ణ సంబంధిత వ్యాధులలో నైపుణ్యం కలిగిన ఒక వైద్యుడు—ద్వారా  నిర్వహించబడుతుంది. ఎండోస్కోప్ ను ఈసోఫేగస్ గుండా కడుపు మరియు ఆంత్రమూలంలోకి జాగ్రత్తగా ఉంచుతారు. ఎండోస్కోప్ మీద అమర్చబడిన ఒక చిన్న కెమెరా, పేగు పొరను నిశితంగా పరిశీలించడానికి వీలు కల్పిస్తూ ఒక మానిటర్ కు ఒక వీడియో చిత్రాన్ని పంపుతుంది. ఒక వ్యక్తికి పుక్కిలించి ఉమ్మివేయబడే లేదా గొంతు వెనుక భాగం మీద  స్ప్రే చేయబడే ఒక ద్రవ రూప మత్తు ఇవ్వబడవచ్చు. సాధారణ అనస్థీషియా ఇవ్వబడితే, చేతిలోని ఒక నరములోకి  ఒక ఇంట్రావీనస్ (IV) సూదిని ఉంచుతారు. ఈ పరీక్ష అడ్డంకులు లేదా పెద్ద పామురాయిలు—ఆహారం, శ్లేష్మం, కూరగాయల ఫైబర్, జుట్టు, లేదా పొట్టలో జీర్ణం అవడం సాధ్యం కాని ఇతర పదార్ధాల యెక్క ఘన సేకరణలను చూపించవచ్చు, అవి అప్పర్ GI ఎండోస్కోపీ సమయంలో కొన్నిసార్లు, మెత్తబడతాయి, కరిగి పోతాయి, లేదా విడగొట్టబడతాయి.

అప్పర్ GI సిరీస్. అప్పర్ GI సిరీస్ అనేది చిన్న ప్రేగును చూడటానికి చేయబడవచ్చు. ఈ పరీక్ష ఆసుపత్రిలో లేదా అవుట్ పేషెంట్ సెంటర్ లో ఒక x- రే టెక్నీషియన్ ద్వారా చెయ్యబడుతుంది మరియు చిత్రాలు ఒక రేడియాలజిస్ట్—మెడికల్ ఇమేజింగ్ లో నైపుణ్యం కలిగిన ఒక వైద్యుడు—ద్వారా ఇంటర్ప్రేట్ చేయబడతాయి. అనస్థీషియా అవసరం లేదు. ఒకవేళ సాధ్యమైతే, ఈ ప్రక్రియకు 8 గంటల ముందు ఎటువంటి తినడం లేదా త్రాగడం అనుమతించబడదు ఒక వ్యక్తి మధుమేహం కలిగి ఉంటే, ఒక ఆరోగ్య సంరక్షణ ప్రదాత పరీక్షకు ముందు చేయవలసిన ఉపవాసం గురించిన వివిధ సూచనలను ఇవ్వవచ్చు. ఈ ప్రక్రియ సమయంలో, ఆ వ్యక్తి ఒక x- రే మెషిన్ ముందు నిలబడతాడు లేదా కూర్చుంటాడు మరియు సుద్ద ద్రవం బేరియంను త్రాగుతాడు. బేరియం చిన్న ప్రేగును కప్పివేసి, ఎక్స్ రేల మీద గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ సంకేతాలు మరింత స్పష్టంగా కనబడేటట్టు చేస్తుంది. ఎక్స్ రే ఉపవాసం తర్వాత పొట్టలో ఆహారాన్ని చూపిస్తే గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ ఉండే అవకాశం ఉంది. ఒక వ్యక్తి పరీక్ష తర్వాత కొద్ది కాలం పాటు ఉబ్బరం మరియు వికారం ను ఎదుర్కోవచ్చు. తరువాత అనేక రోజుల పాటు, GI ట్రాక్ట్ లోని బేరియం ద్రవం విరేచనము తెలుపు లేదా లేత రంగులో ఉండేందుకు కారణమవుతుంది. ఒక ఆరోగ్య సంరక్షణ ప్రదాత ఆ వ్యక్తికి పరీక్ష తర్వాత తినడం మరియు త్రాగడం గురించిన నిర్దిష్ట సూచనలను ఇస్తాడు.

అల్ట్రాసౌండ్. అల్ట్రాసౌండ్ అవయవాల నిర్మాణం యొక్క ఒక చిత్రాన్ని సృష్టించడానికి వాటి గుండా సురక్షితమైన, నొప్పిలేని శబ్ద తరంగాలను పంపే ట్రాన్స్డ్యూసెర్ అనే ఒక పరికరాన్ని ఉపయోగిస్తుంది. ఈ ప్రక్రియ ఒక ఆరోగ్య సంరక్షణ ప్రదాత యొక్క కార్యాలయం, అవుట్ పేషెంట్ సెంటర్, లేదా ఆసుపత్రిలో ప్రత్యేకంగా శిక్షణ పొందిన  టెక్నీషియన్ ద్వారా చెయ్యబడుతుంది మరియుఆ చిత్రాలు ఒక రేడియాలజిస్ట్ —మెడికల్ ఇమేజింగ్ లో నైపుణ్యం కలిగిన ఒక వైద్యుడు—ద్వారా ఇంటర్ప్రేట్ చేయబడతాయి; అనస్థీషియా అవసరం లేదు. ఆ చిత్రాలు ఒక వ్యక్తి యొక్క జీర్ణ సంబంధిత రోగ లక్షణాలకు గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ కాకుండా పిత్తాశయ వ్యాధి మరియు పాంక్రియాటైటిస్ కారణం కావచ్చా అని చూపగలవు.

గ్యాస్ట్రిక్ ఎంప్టీయింగ్ సింటిగ్రఫీ. ఈ పరీక్షలో కొద్ది పరిమాణపు రేడియోధార్మిక పదార్థాన్ని కలిగి ఉండే ఒక సున్నితమైన భోజనం తినడం ఇమిడి ఉంటుంది—గుడ్లు లేదా ఒక గుడ్డు ప్రత్యామ్నాయం వంటివి. ఈ ప్రక్రియ ఒక రేడియాలజీ సెంటర్,  లేదా ఆసుపత్రిలో ప్రత్యేకంగా శిక్షణ పొందిన  టెక్నీషియన్ ద్వారా చెయ్యబడుతుంది మరియు  ఒక రేడియాలజిస్ట్  ద్వారా ఇంటర్ప్రేట్ చేయబడుతుంది; అనస్థీషియా అవసరం లేదు. ఒక బాహ్య కెమెరా రేడియోధార్మిక పదార్థం ఎక్కడ ఉంది అని చూపించడానికి ఉదరం ను స్కానింగ్ చేస్తుంది. అప్పుడు రేడియాలజిస్ట్ గ్యాస్ట్రిక్ ఎంప్టీయింగ్ యొక్క రేటును భోజనం అయిన తర్వాత 1, 2, 3 మరియు 4 గంటల వద్ద కొలువగలడు. 4 గంటల వద్ద, 10 శాతం కంటే ఎక్కువ భోజనం ఇంకా కడుపులో ఉన్నట్లయితే, గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ నిర్ధారణ ధ్రువీకరించబడుతుంది.

స్మార్ట్ పిల్. స్మార్ట్ పిల్ అనేది క్యాప్స్యూల్ రూపంలో ఉండే ఒక చిన్న ఎలక్ట్రానిక్ పరికరం. స్మార్ట్ పిల్ పరీక్ష ప్రత్యేక ఔట్ పేషెంట్ కేంద్రాలలో అందుబాటులో ఉంటుంది. ఆ చిత్రాలు ఒక రేడియాలజిస్ట్  ద్వారా ఇంటర్ప్రేట్ చేయబడతాయి. ఈ పరికరం మింగబడుతుంది మరియు మొత్తం జీర్ణ వాహిక గుండా కదులుతూ ఆ వ్యక్తి యొక్క నడుము లేదా మెడ చుట్టూ వేసుకున్న సెల్ ఫోన్ తరహా రిసీవర్ కు సమాచారాన్ని పంపుతుంది. నమోదు చేయబడిన సమాచారం ఆహారం జీర్ణ వాహిక యొక్క ప్రతి భాగం గుండా ఎంత త్వరగా ప్రయాణిస్తుంది అనే దాని గురించిన ఒక వివరణాత్మక నివేదికను అందిస్తుంది.

శ్వాస పరీక్ష. ఈ పరీక్షలో, ఒక వ్యక్తి ఒక చిన్న మొత్తంలో రేడియోధార్మిక పదార్థం కలిగి ఉన్న భోజనాన్ని తింటాడు; అప్పుడు వదిలిన శ్వాసలోని రేడియోధార్మిక పదార్థ పరిమాణాన్ని కొలవటానికి అనేక గంటల సమయం పాటు ఊపిరి నమూనాలు తీసుకోబడతాయి. కడుపు ఎంత వేగంగా ఖాళీ అవుతుంది అని లెక్కించేందుకు ఈ ఫలితాలు ఆరోగ్య సంరక్షణ ప్రదాతకు వీలు కల్పిస్తాయి.

గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ కు ఎలా చికిత్స చేస్తారు?

గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ కు అందించే చికిత్స ఒక వ్యక్తి యొక్క లక్షణాల తీవ్రత మీద ఆధారపడి ఉంటుంది. చాలా సందర్భాలలో, చికిత్స అనేది సాధారణంగా దీర్ఘకాలిక, లేదా ఎక్కువ కాలం పాటు ఉండే ఒక పరిస్థితి అయిన గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ ను తగ్గించదు. గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ తగ్గాక మళ్ళీ తిరుగబెట్టే ఒక పరిస్థితి  కూడా—అంటే లక్షణాలు కొంత కాలం పాటు వచ్చి వెళ్ళవచ్చు. వారు సాధ్యమైనంత సౌకర్యవంతంగా మరియు చురుకుగా ఉండగలిగేందుకు వీలుగా ప్రజలకు పరిస్థితిని నిర్వహించడంలో చికిత్స సహాయపడుతుంది.

తినడం, డైట్, మరియు న్యూట్రిషన్

కొన్నిసార్లు ఆహారపు అలవాట్లను మార్చడం అనేది గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ లక్షణాల యొక్క తీవ్రతను నియంత్రించడానికి సహాయం చేయవచ్చు. మూడు పెద్ద వాటికి బదులుగా రోజుకు ఆరు చిన్న భోజనాలు తినమని ఒక ఆరోగ్య సంరక్షణ ప్రదాత సూచించవచ్చు. ఒక వ్యక్తి తినే ప్రతిసారీ కడుపులోకి తక్కువ ఆహారం ప్రవేశిస్తే, కడుపు అతిగా నిండకపోవచ్చు తద్వారా అది మరింత సులభంగా ఖాళీ అవ్వడానికి వీలు కల్పించవచ్చు. మరియు భోజనం తర్వాత 2 గంటల పాటు పడుకోవడానికి బదులుగా నడవడం లేదా కూర్చోవడం అనేవి గ్యాస్ట్రిక్ ఎంప్టీయింగ్ కు సహాయపడవచ్చు.

ఒక ఆరోగ్య సంరక్షణ ప్రదాత అధిక కొవ్వు మరియు పీచు ఉండే ఆహార పదార్థాలను నివారించమని కూడా సిఫారసు చేయవచ్చు. కొవ్వు సహజంగా జీర్ణక్రియను తగ్గిస్తుంది మరియు ఇతర ఆహార పదార్థాల కంటే కొన్ని పచ్చి కూరగాయలు మరియు పండ్లు జీర్ణం కావడం ఎక్కువ కష్టం. నారింజ మరియు బ్రోకలీ వంటి కొన్ని ఆహారాలు, బాగా జీర్ణం కాని పీచు ఉండే భాగాలను కలిగివుంటాయి. జీర్ణంకాని భాగాలు చాలాసేపు పొట్టలో ఉండిపోవచ్చు కాబట్టి గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ ఉన్న వారు ఈ ఆహారాలను పెద్ద భాగాలలో తీసుకోవడం తగ్గించాలి. కొన్నిసార్లు, జీర్ణంకాని భాగాలు పామురాయిలను ఏర్పరుస్తాయి.

ఒక వ్యక్తి తీవ్రమైన లక్షణాలను కలిగి ఉన్నప్పుడు, ఒక ద్రవ లేదా ప్యూరీ చేయబడిన ఆహారం  సూచించబడవచ్చు. ద్రవాలు కడుపు నుండి త్వరగా ఖాళీ అయ్యే అవకాశం ఉండటం వలన కొంతమంది ప్యూరీ చేయబడిన ఆహారము లక్షణాలను మెరుగుపరచడంలో సహాయపడుతుంది అని కనుగొనవచ్చు. ప్యూరీ చేయబడిన తాజా లేదా వండిన పండ్లు మరియు కూరగాయలను షేక్ లు మరియు సూప్ లలో చేర్చవచ్చు. రోగ లక్షణాలను తగ్గించే మరియు అన్ని పోషక అవసరాలు తీరేటట్లు చూసే భోజనాలను ప్లాన్ చేయడంలో ఒక వ్యక్తికి సహాయం చేయడానికి ఒక ఆరోగ్య సంరక్షణ ప్రదాత ఒక డైటిషియన్ ను సిఫారసు చేయవచ్చు.

అత్యంత తీవ్రమైన గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ కేసులు తీవ్రమైన వికారం, వాంతులు మరియు నిర్జలీకరణము (డీహైడ్రేషన్) కు దారితీసినప్పుడు, IV ద్రవాలను ఇవ్వగలిగే వైద్య సౌకర్యంలో అత్యవసర సంరక్షణ  అవసరం కావచ్చు.

మందులు

గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ కు చికిత్స చేయటానికి అనేక ప్రిస్క్రిప్షన్ మందులు అందుబాటులో ఉన్నాయి. అత్యంత ప్రభావవంతమైన చికిత్సను కనుగొనడానికి మందుల యొక్క ఒక కలయికను ఉపయోగించవచ్చు.

మెటాక్లోప్రమైడ్. గ్యాస్ట్రిక్ ఎంప్టీయింగ్ విషయంలో సహాయపడటానికి ఈ మందు కడుపు కండరాల  సంకోచాలను ఉత్తేజితం చేస్తుంది. మెటాక్లోప్రమైడ్ వికారం మరియు వాంతులు తగ్గించేందుకు కూడా సహాయపడుతుంది. ఈ మందును భోజనానికి 20 నుంచి 30 నిమిషాల ముందు మరియు నిద్ర సమయంలో తీసుకుంటారు.  మెటాక్లోప్రమైడ్ యొక్క సంభావ్య దుష్ప్రభావాలలో అలసట, నిద్రమత్తుగా ఉండటం, మరియు నిస్పృహ ఉంటాయి. ప్రస్తుతం, ఇది గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ యొక్క చికిత్స కొరకు FDA ఆమోదం పొందిన ఏకైక మందు. అయితే, ఇది కదలికను ప్రభావితం చేసే టార్డివ్ డిస్కినీషియా (చలన రాహిత్యము) అనే ఒక రుగ్మత  అయిన ఒక నిర్విపర్య నరాల సంబంధ దుష్ప్రభావాన్ని కలిగిస్తుందనే అరుదైన నివేదికల కారణంగా FDA ఈ మందు పై  బ్లాక్ బాక్స్ హెచ్చరికను ఉంచింది.

ఎరిత్రోమైసిన్. తక్కువ మోతాదులో సూచించబడిన ఈ యాంటీబయాటిక్, గ్యాస్ట్రిక్ ఎంప్టీయింగ్  ను మెరుగుపరచవచ్చు. మెటాక్లోప్రమైడ్ లాగా ఎరిత్రోమైసిన్ కడుపు గుండా ఆహారాన్ని కదిలించే సంకోచాలను పెంచడం ద్వారా పనిచేస్తుంది. ఎరిత్రోమైసిన్ యొక్క సంభావ్య దుష్ప్రభావాలలో వికారం, వాంతులు, మరియు ఉదర సంబంధిత తిమ్మిరి ఉంటాయి.

ఇతర మందులు. గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ కు సంబంధించిన లక్షణాలు మరియు సమస్యలకు చికిత్స చేయడానికి ఇతర మందులను ఉపయోగించవచ్చు. ఉదాహరణకు, వికారం మరియు వాంతులను నియంత్రించడంలో సహాయం చేయడానికి ఆంటియామెటిక్ అని పిలువబడే మందులను ఉపయోగిస్తారు.

బోట్యులినుమ్ టాక్సిన్

బోటాక్స్ అని కూడా పిలువబడే బోట్యులినుమ్ టాక్సిన్ అనేది ఒక నరాలను నిరోధించే ఏజెంట్ (నెర్వ్ బ్లాకింగ్ ఏజెంట్). కడుపులోకి ఎండోస్కోప్ ను పంపిన తర్వాత, ఒక ఆరోగ్య సంరక్షణ ప్రదాత కడుపు నుండి ఆంత్రమూలంలోకి దారి అయిన ఆంత్రముఖములోకి బోటాక్స్ ను పంపిస్తారు. బొటాక్స్ అనేది ఆంత్రముఖమును ఎక్కువ కాలం తెరచి ఉంచేందుకు సహాయం చేయడానికి మరియు గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ యొక్క లక్షణాలను మెరుగుపరచటానికి ఉద్దేశించబడింది. కొన్ని ప్రారంభ పరిశోధన ట్రయల్స్, ఇంజెక్షన్ల తరువాత గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ లక్షణాలు మరియు గ్యాస్ట్రిక్ ఎంప్టీయింగ్ యొక్క రేటులో స్వల్ప అభివృద్ధి చూపించినప్పటికీ, బొటాక్స్ ఇంజక్షన్స్ యొక్క అదే స్థాయి ప్రభావకతను చూపించడంలో ఇతర అధ్యయనాలు విఫలమయ్యాయి.

గ్యాస్ట్రిక్ ఎలక్ట్రికల్ స్టిమ్యులేషన్

ఈ చికిత్సా ప్రత్యామ్నాయం ఆహార మార్పులు లేదా మందులతో వారి వికారం మరియు వాంతులు మెరుగుకాని కొంత మంది వ్యక్తుల కొరకు ప్రభావవంతముగా ఉండవచ్చు. గ్యాస్ట్రిక్ న్యూరో స్టిమ్యులేటర్ అనేది వికారం మరియు వాంతులను నియంత్రించడంలో సహాయం చేయడానికి కడుపు కండరాలకు తేలికపాటి విద్యుత్ పల్స్ లను పంపే శస్త్రచికిత్సతో అమర్చబడిన బ్యాటరీతో పనిచేసే ఒక పరికరం. ఈ ప్రక్రియ ఆసుపత్రి లేదా అవుట్ పేషంట్ సెంటర్ లో ఒక గ్యాస్ట్రోఎంట్రాలాజిస్ట్ ద్వారా నిర్వహించబడవచ్చు. సాధారణ అనస్థీషియా అవసరం కావచ్చు. గ్యాస్ట్రోఎంట్రాలాజిస్ట్ ఉదర భాగంలో అనేక చిన్న కోతలు చేసి ఒక లాప్రోస్కోప్—ఒక చిన్న వీడియో కెమెరా అటాచ్ చేయబడిన ఒక సన్నని గొట్టం—ను ఇన్సర్ట్ చేస్తాడు. ఆ కెమెరా కడుపు లోపలి భాగం నుండి పెద్దదిగా చేసిన చిత్రాన్ని ఒక వీడియో మానిటర్ కు పంపి గ్యాస్ట్రోఎంట్రాలాజిస్ట్ కు కణజాలం యొక్క దగ్గరి వీక్షణను అందిస్తుంది.  అమర్చిన తర్వాత, రోగ లక్షణాలను ఉత్తమంగా నియంత్రించే సెట్టింగులను గుర్తించడానికి బ్యాటరీతో నడిచే పరికరంలోని సెట్టింగ్లను సర్దుబాటు చేయవచ్చు.

జేజునోస్టోమి

మందులు మరియు ఆహార మార్పులు పనిచేయకపోతే మరియు వ్యక్తి బరువు కోల్పోతూ ఉంటే లేదా నిర్జలీకరణ కోసం తరచుగా ఆసుపత్రిలో చేరవలసిన అవసరం ఉంటే, ఒక ఆరోగ్య సంరక్షణ ప్రదాత మధ్యాంత్రము (జెజునమ్) అని పిలవబడే చిన్న ప్రేగు యొక్క ఒక భాగంలోకి నేరుగా శస్త్రచికిత్స ద్వారా ఉదర గోడ గుండా ఆహారపు గొట్టాన్ని ఉంచాలని సిఫారసు చేయవచ్చు. ఈ శస్త్రచికిత్స ప్రక్రియను జేజునోస్టోమి అని అంటారు. ఈ ప్రక్రియ ఆసుపత్రి లేదా అవుట్ పేషంట్ సెంటర్ లో ఒక సర్జన్ ద్వారా నిర్వహించబడుతుంది. అనస్థీషియా అవసరమవుతుంది. ఆ ఆహారపు గొట్టం కడుపును విడిచిపెట్టి పోషకాలతో కూడిన ఒక ప్రత్యేక ద్రవ ఆహారాన్ని మధ్యాంత్రములోకి నేరుగా అందిస్తుంది. గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ తీవ్రంగా ఉన్నప్పుడు మాత్రమే జేజునోస్టోమిని ఉపయోగిస్తారు.

కృత్రిమ పోషణ (పేరెన్టెరల్ న్యూట్రీషన్)

గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ అనేది ఆహార సంబంధిత చర్యలు, ఇతర చికిత్సలు సహాయం చేయలేనంత తీవ్రంగా ఉన్నప్పుడు, ఒక ఆరోగ్య సంరక్షణ ప్రదాత పేరెన్టెరల్ న్యూట్రీషన్—ఛాతీలోని ఒక ప్రత్యేక ట్యూబ్ ద్వారా సరఫరా చేయబడే ఒక IV ద్రవ ఆహార మిశ్రమం—ను సిఫారసు చేయవచ్చు. ఈ ప్రక్రియ ఆసుపత్రి లేదా అవుట్ పేషంట్ సెంటర్ లో ఒక సర్జన్ ద్వారా నిర్వహించబడుతుంది; అనస్థీషియా అవసరమవుతుంది. సర్జన్ ఒక ఛాతీ సిర లో కాథెటర్ అని పిలువబడే ఒక పల్చని, అనువైన గొట్టాన్నికాథెటర్ ఓపెనింగ్ ను చర్మం బయటవైపు ఉంచి ఇన్సర్ట్ చేస్తాడు. ద్రవ పోషకపదార్థాలు కలిగిన ఒక బ్యాగ్ కాథెటర్ కు కలపబడి ఉంటుంది మరియు ఆ పోషకపదార్థాలు కాథెటర్ గుండా ఛాతి యొక్క సిరలోకి మరియు రక్తప్రవాహంలోకి రవాణా చేయబడతాయి. ఈ విధానం ఒక జేజునోస్టోమి కంటే తక్కువ ప్రాధాన్యత గల ప్రత్యామ్నాయం మరియు సాధారణంగా గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ కు సంబంధించిన క్లిష్టమైన కాలం నుండి బయటబడడానికి చేసే ఒక తాత్కాలిక చికిత్స.

ఒక వ్యక్తి మధుమేహం కలిగి ఉంటే గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ కు ఎలా చికిత్స చేస్తారు?

ఒక పెరిగిన రక్తంలో గ్లూకోజ్ స్థాయి నేరుగా సాధారణ కడుపు ఖాళీ అవ్వటం (స్టమక్ ఎంప్టీయింగ్)తో జోక్యం చేసుకుంటుంది కాబట్టి మధుమేహం ఉన్న వారిలో మంచి రక్త గ్లూకోజ్ నియంత్రణ అనేది ముఖ్యమైనది. అయితే, గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ రక్త గ్లూకోజ్ నియంత్రణను కష్టతరం చేయవచ్చు. పొట్టలో ఆలస్యం చేయబడిన ఆహారం ఒక వ్యక్తి యొక్క రక్తంలోని గ్లూకోజ్ స్థాయిలు అవ్యవస్థితంగా మరియు నియంత్రించడానికి కష్టం అవ్వడానికి కారణమవుతుంది కాబట్టి గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ తో  గ్యాస్ట్రిక్ ఎంప్టీయింగ్ ను అంచనా వేయలేము  చివరకు చిన్న ప్రేగులోకి ప్రవేశించి గ్రహించబడినప్పుడు, రక్తంలో గ్లూకోజ్ స్థాయిలు పెరుగుతాయి.

మధుమేహానికి సంబంధించి గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ కొరకు ప్రాధమిక చికిత్స లక్ష్యాలు గ్యాస్ట్రిక్ ఎంప్టీయింగ్ ను మెరుగుపరచడం మరియు రక్త గ్లూకోజ్ స్థాయిల పై నియంత్రణను తిరిగి పొందడం. ముందుగా వివరించబడిన ఆహార మార్పులు మరియు చికిత్సలకు అదనంగా, ఒక ఆరోగ్య సంరక్షణ ప్రదాత ఆ వ్యక్తి యొక్క ఇన్సులిన్ నియమావళిని సర్దుబాటు చేసే అవకాశం ఉంది. రక్త గ్లూకోజ్ ను బాగా నియంత్రించడానికి, మధుమేహం మరియు గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ ఉన్నవారు ఈ క్రిందివి చేయవలసిన అవసరం ఉండవచ్చు

  • ఇన్సులిన్ ను మరింత తరచుగా తీసుకోవాలి లేదా వారు తీసుకునే ఇన్సులిన్ యొక్క రకాన్ని  మార్చాలి
  • ఇన్సులిన్ ను భోజనానికి ముందు బదులుగా భోజనం తర్వాత తీసుకోవాలి
  • తిన్న తరువాత రక్త గ్లూకోజ్ స్థాయిలను తరచుగా తనిఖీ చేయాలి మరియు అవసరమైనప్పుడు ఇన్సులిన్ ను తీసుకోవాలి

ఒక ఆరోగ్య సంరక్షణ ప్రదాత ఒక వ్యక్తి యొక్క అవసరాలు మరియు గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ తీవ్రతను బట్టి ఇన్సులిన్ ను తీసుకునేందుకు నిర్దిష్ట సూచనలు ఇస్తాడు.

కొన్ని సందర్భాల్లో, గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ లక్షణాలు మెరుగు అయ్యేంత వరకు మరియు రక్త గ్లూకోజ్ స్థాయిలు మరింత స్థిరంగా ఉండే వరకు డైటిషియన్ రోజుకు అనేక ద్రవ లేదా ప్యూరీ చేయబడిన భోజనాలు తినమని సూచించవచ్చు.

గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ వల్ల కలిగే సమస్యలు ఏమిటి?

గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ యొక్క సమస్యలలో ఈ క్రిందివి ఉండవచ్చు

  • నిరంతర వాంతుల కారణంగా తీవ్రమైన నిర్జలీకరణ (డీహైడ్రేషన్)
  • గ్యాస్ట్రో ఎసోఫాగియల్ రిఫ్లక్స్ వ్యాధి (GERD), ఇది కొన్ని వారాల పాటు వారానికి రెండు కంటే ఎక్కువసార్లు ఏర్పడే GERD అనేది ఎసోఫాగిటిస్ (అన్నవాహిక యొక్క చికాకు) కు దారి తీయవచ్చు
  • పామురాయిలు, ఇవి వికారం, వాంతులు, అవరోధం కారణమవ్వగలవు లేదా మాత్రల రూపంలోని కొన్ని మందులను గ్రహించడంలో అడ్డుపడగలవు
  • మధుమేహం ఉన్న వారిలో రక్తంలో గ్లూకోజ్ స్థాయిలను నిర్వహించడంలో ఇబ్బంది
  • పోషక పదార్థాలను పేలవంగా గ్రహించడం లేదా తక్కువ కేలరీలను తీసుకోవడం కారణంగా ఏర్పడే పోషకాహారలోపం
  • తీవ్రమైన రోగ లక్షణాల కారణంగా పని గైర్హాజరీలతో సహా, తగ్గిన జీవితం యొక్క నాణ్యత4

గుర్తుంచుకోవలసిన పాయింట్లు

  • డిలేయిడ్ గ్యాస్ట్రిక్ ఎంప్టీయింగ్ అని కూడా పిలువబడే గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ అనేది కడుపు నుండి చిన్న ప్రేగు వరకు ఆహార కదలికను నిదాన పరిచే లేదా ఆపే ఒక రుగ్మత.
  • గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ అనేది అనారోగ్యం లేదా గాయం కారణంగా వేగస్ నాడి దెబ్బతిన్నప్పుడు మరియు కడుపు కండరాలు సాధారణంగా పని చేయడం మానివేసినప్పుడు సంభవించవచ్చు. అప్పుడు ఆహారం పొట్ట నుండి చిన్న ప్రేగుకు నెమ్మదిగా కదులుతుంది లేదా పూర్తిగా కదలడం ఆపివేస్తుంది.
  • గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ నిర్ధారణ అయిన చాలా మందికి ఐడియోపతిక్ గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ (అకారణ గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్) ఉంటుంది. దీని అర్థం ఏమిటంటే, ఒక ఆరోగ్య సంరక్షణ ప్రదాత వైద్య పరీక్షలతో కూడా కారణాన్ని గుర్తించలేడు.
  • మధుమేహం అనేది గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ కు బాగా తెలిసిన అత్యంత సాధారణ కారణం.
  • మధుమేహం ఉన్న వారికి, రక్తంలో చక్కెర అని కూడా పిలువబడే రక్తంలో గ్లూకోజ్ అధిక స్థాయిలో ఉంటుంది. కాలక్రమేణా, అధిక రక్త గ్లూకోజ్ స్థాయిలు వేగస్ నాడిని దెబ్బతీయవచ్చు.
  • గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ యొక్క అత్యంత సాధారణ లక్షణాలు వికారం, కేవలం చిన్న మొత్తం ఆహారం తిన్నతర్వాత ఉబ్బరంగా అనిపించడం మరియు జీర్ణంకాని ఆహారాన్ని వాంతి చేసుకోవడం—కొన్ని సార్లు భోజనం చేసిన చాలా గంటల తర్వాత. గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ యొక్క ఇతర లక్షణాలలో గ్యాస్ట్రోఎసోఫాగియల్ రిఫ్లక్స్ (GER), కడుపు ప్రాంతం లో నొప్పి, కడుపు ఉబ్బరం మరియు ఆకలి లేకపోవడం ఉంటాయి.
  • శారీరక పరీక్ష, వైద్య చరిత్ర, రక్త పరీక్షలు, GI ట్రాక్ట్ లో అవరోధం లేదా నిర్మాణాత్మక సమస్యలను నివారించే పరీక్షలు, మరియు గ్యాస్ట్రిక్ ఎంప్టీయింగ్ పరీక్షల ద్వారా గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ నిర్ధారణ చేయబడుతుంది.
  • కొన్నిసార్లు ఆహారపు అలవాట్లను మార్చడం అనేది గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ లక్షణాల యొక్క తీవ్రతను నియంత్రించడానికి సహాయం చేయవచ్చు. మూడు పెద్ద వాటికి బదులుగా రోజుకు ఆరు చిన్న భోజనాలు తినమని ఒక ఆరోగ్య సంరక్షణ ప్రదాత సూచించవచ్చు. ఒక వ్యక్తి తీవ్రమైన లక్షణాలను కలిగి ఉన్నప్పుడు, ఒక ద్రవ లేదా ప్యూరీ చేయబడిన ఆహారం సూచించబడవచ్చు.
  • గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ అందించే చికిత్సలో మందులు, బోట్యులినుమ్ టాక్సిన్, గ్యాస్ట్రిక్ ఎలక్ట్రికల్ స్టిమ్యులేషన్, జేజునోస్టోమి, మరియు పేరెన్టెరల్ న్యూట్రీషన్ ఉండవచ్చు.
  • మధుమేహం మరియు గ్యాస్ట్రోపెరెసిస్ ఉన్నవారికి, ఒక ఆరోగ్య సంరక్షణ ప్రదాత ఆ వ్యక్తి యొక్క ఇన్సులిన్ నియమావళిని సర్దుబాటు చేసే అవకాశం ఉంది.

తిరిగి షుగర్ వ్యాధి గైడ్కు